Loopbaanreflectie: wat past bij mij?
In dit artikel leer je hoe loopbaanreflectie jou helpt ontdekken wat bij jou past, met praktische tooling en duidelijke uitleg.
Loopbaanreflectie is een proces waarbij je stap voor stap onderzoekt wat echt bij jou past in werk en carrière. De methode die hierbij veel gebruikt wordt, komt uit de wereld van loopbaanpsychologie en wordt versterkt door ACT, een aanpak die helpt bij gedachten, gevoelens en de keuzes die daarbij horen. In eenvoudige bewoordingen leer je daardoor beter luisteren naar wat je werkelijk wilt, zonder jezelf meteen vast te zetten in een droombeeld. Het doel is niet direct de perfecte baan vinden, maar voldoende richting scheppen zodat je elke stap verantwoording kunt geven aan wat voor jou telt. Eerst identificeren we waar je energie van krijgt en waar je juist verlies aan motivatie voelt; daarna vertalen we dat naar concrete acties. Met drie krachtige hulpmiddelen – Waardeninventaris, talentenprofiel en energiematrix – krijg je een meetlat voor toekomstige keuzes. En omdat het om zelfreflectie gaat, speelt PFC, oftewel de voorfrontal cortex in eenvoudige taal, een cruciale rol. Wanneer jouw acties aansluiten bij wat je waardevol vindt, voelt werk zinvoller en ben je gemotiveerder door wat je doet. Het beloningsnetwerk in de hersenen ondersteunt dit proces doordat voortgang en beloningen samenvallen met je doelen, waardoor volhouden steeds vanzelfsprekender wordt.
Inzicht krijgen in wat bij jou past
Loopbaanreflectie begint met helder krijgen waar jouw interesses, talenten en waarden samenkomen. De eerste stap is jezelf een paar eenvoudige vragen te stellen: welke taken geven me energie, welke activiteiten kosten mij weinig of geen moeite, en welke waarden wil ik terugzien in mijn werk? Door loopbaanpsychologie krijg je een kader: het helpt je begrijpen waarom bepaalde taken of functies aantrekkelijk voor je zijn en waarom andere minder passen. ACT benadrukt bovendien dat het oké is om twijfels te hebben; het vraagt echter om het maken van kleine, haalbare keuzes die wel richting geven. Houd het gesprek met jezelf open en nieuwsgierig: welke rol speel jij in een ideale werkweek en welke concrete actie kun je vandaag al zetten? Gebruik de drie tools alsof het een kompas is: beschrijf jouw topwaarden, benoem sterke talenten en observeer wanneer je energie piekt. Als je dit regelmatig doet, ontstaat er steeds helderder wat bij jou past en welke richting je op wilt.
Het nut van Waardeninventaris, talentenprofiel en energiematrix
Waardeninventaris helpt je te ontdekken welke kernwaarden jou drijven in werk en leven. Denk aan vrijheid, zekerheid, creativiteit, samenwerking of verantwoordelijkheid. Door deze waarden op een rijtje te zetten en te prioriteren, krijg je een helder kompas voor beslissingen zoals een sollicitatie, een project of een nieuwe taak. Het talentenprofiel laat zien waar jouw sterke kanten liggen; geef voorbeelden uit recente ervaringen en beschrijf welke taken je toen met plezier deed. De energiematrix geeft aan wanneer jij op topniveau presteert en wanneer je energie verliest. Zet taken op een Matrix met twee assen: energie en voldoening. Taken die hoog scoren op beiden zijn jouw beste opties. Samen vormen deze drie tools een krachtige combinatie: een baan die past bij jouw waarden, waarin je talenten goed tot hun recht komen en die je energie geeft, is eerder een richting die bij jou past dan een ver-van-je-bed-show. Noteer alles zodanig dat je het later kunt toetsen aan je toekomstige keuzes.
Hoe PFC en het beloningsnetwerk richting geven
PFC is de afkorting voor de voorste hersenkwabben die betrokken zijn bij plannen, controle en zelfregulatie. In begrijpelijke termen: dit deel van de hersenen helpt je om vooruit te denken, doelen te stellen en stap voor stap acties te organiseren. Zelfreflectie, oftewel monitoren van wat werkt en wat niet, komt voort uit die PFC-activiteit. Het beloningsnetwerk van de hersenen reageert positief op vooruitgang die overeenkomt met jouw waarden, waardoor je gemotiveerd raakt om door te pakken. ACT biedt praktische handvatten om hiermee om te gaan: erken twijfel en spanning, laat gedachten voorbijgaan zonder erdoor ongecontroleerd geleid te worden, en commit je juist aan acties die jouw waarden dienen. Door korte reflectie-rituelen kun je telkens toetsen of een keuze aansluit bij wat je belangrijk vindt en of het nu bijdraagt aan de gewenste koers. Een eenvoudige oefening is drie korte zinnen formuleren: (1) wat is mijn belangrijkste waarde hier, (2) welke kleine stap kan ik vandaag zetten, (3) welk belonend effect motiveert mij om vol te houden. Zo maak je van abstracte waarden concrete stappen.
Concrete stappen voor vandaag om mee te beginnen
Om vandaag al vooruitgang te boeken kun je meteen aan de slag met vier eenvoudige opdrachten. Ten eerste: neem tien minuten om de Waardeninventaris in te vullen en kies vervolgens maximaal vijf kernwaarden die jij het meest belangrijk vindt. Ten tweede: werk aan jouw talentenprofiel door korte voorbeelden te beschrijven waarin jij die talenten hebt ingezet en wat het opleverde. Ten derde: vul de energiematrix in door twee tot drie taken van deze week te plaatsen op de matrix: welke taken geven energie en voldoening, en welke kosten energie? Ten vierde: plan één concrete stap voor morgen die direct aansluit bij jouw topwaarde en talent, en noteer de beloning die je jezelf geeft als je die stap daadwerkelijk zet. Gebruik telkens ACT-technieken zoals acceptatie en commitment: accepteer dat onzekerheid bij loopbaankeuzes hoort, maar verbind jezelf aan haalbare acties die bij jouw waarden passen. Houd een korte dagboeknotitie bij waarin je vastlegt wat werkte, wat niet en wat jouw volgende stap wordt. Door deze aanpak bouw je stap voor stap een loopbaan op die trouw blijft aan wie jij bent, met meer energie en betere borging van successen.
Lees ook: Werkstress herkennen en verminderen of Assertiviteit trainen in de praktijk.