Omgaan met een uniek denkvermogen: praktische inzichten
In dit artikel leer je hoe een uniek denkvermogen werkt en hoe je er praktisch mee om kunt gaan met heldere uitleg en stap-voor-stap tips.
In dit artikel leer je hoe een uniek denkvermogen werkt en hoe je er praktisch mee om kunt gaan. We baseren ons op drie benaderingen: psycho-educatie, cognitieve gedragstherapie en acceptatie en commitmenttherapie. Daarnaast bieden we concrete hulpmiddelen zoals Structuurschema, energiemanagement, zelfcompassie en acceptatie van verschillen, zodat je stap voor stap kunt oefenen en merkt wat voor jou werkt.
Hoe het unieke denkvermogen werkt
De belangrijkste verwerkingen in de hersenen worden geregeld door de prefrontale cortex, een gebied dat helpt plannen, regels volgen en impulsen remmen. Dit gebied werkt samen met beloningscircuits in de hersenen die te maken hebben met het dopaminesysteem en het gevoel van motivatie en plezier. Voor veel mensen zijn prikkels zoals geluid, licht of aanraking sterker waarneembaar, wat invloed heeft op concentratie en stemming. Psycho-educatie leert je dat dit normaal is en geen defect. Door dit begrip kun je vriendelijker naar jezelf kijken en ontdekken welke omgeving en welke taken jou helpen om je aandacht vast te houden. Een eenvoudige oefening is om te benoemen welke prikkels jou uit balans brengen en welke hulpmiddelen, zoals een rustige werkplek of korte pauzes, je helpen terug in balans te komen.
Structuurschema en energiemanagement in het dagelijks leven
Structuurschema biedt een duidelijke kaart van een dag of week waarin taken, pauzes en rustmomenten zichtbaar zijn. Door taken op te splitsen in kleine stappen en deze stap voor stap te plannen, hoef je minder te twijfelen wat eerst komt en kun je uitstel vermijden. Energymanagement gaat over het herkennen van jouw energieniveau op verschillende momenten en het plannen van veeleisende taken wanneer jouw energie het hoogst is. Praktische tips zijn onder meer: begin de dag met een haalbare taak, gebruik korte, regelmatige pauzes en sluit de dag af met een kort overzicht van wat er is gedaan. Dit sluit aan bij cognitieve gedragstherapie en helpt gedachten te relativeren en gedrag te ondersteunen dat jij prettig vindt. Door structuur en rustmomenten toe te passen, kun je beter omgaan met prikkels die anders afleiden.
Zelfcompassie en de acceptatie van verschillen
Zelfcompassie betekent vriendelijk tegen jezelf praten als het even wat moeilijker gaat. Je accepteert dat jouw denkvermogen en ervaringswereld bestaan naast die van anderen, en dat dit normaal is. Acceptatie en commitmenttherapie nodigt je uit om jouw ervaringen te leren aanvaarden en jouw waarden als kompas te gebruiken zodat je stappen zet die in lijn zijn met wat je wilt bereiken. Een eenvoudige oefening is om bij een lastige situatie stil te staan, jezelf een korte zin te geven zoals: “Het is nu lastig, maar ik ben het waard, en ik kies wat past bij mijn waarden.” Vervolgens kies je één kleine stap die aansluit bij die waarden en die haalbaar is.
Praktische tips volgens psycho-educatie, cognitieve gedragstherapie en acceptatie en commitmenttherapie
Deze combinatie biedt handvatten die begrijpelijk en toepasbaar zijn voor een leek. Vanuit psycho-educatie krijg je een helder beeld van waarom prikkels verschillen en hoe jij kunt reageren in plaats van automatisch te reageren. Cognitieve gedragstherapie helpt bij het herkennen en herformuleren van ongunstige gedachten en het opzetten van gedragsplannen die realistisch en haalbaar zijn. Acceptatie en commitmenttherapie nodigt uit om jouw waarden als kompas te gebruiken en kleine, waardevolle acties te ondernemen ondanks ongemak. Enkele concrete tips: documenteer regelmatig wat voelt als overprikkeling en wat juist helpt; geef prioriteit aan taken die overeenkomen met jouw waarden; ontwikkel een eenvoudig plan voor het omgaan met prikkels, bijvoorbeeld: bij lawaai kies voor een koptelefoon of een rustige plek; oefen dagelijks korte ademhalingsoefeningen om je zenuwstelsel te kalmeren; stel haalbare doelen en evalueer wekelijks wat werkt en wat niet. Door deze methoden samen te brengen kun je stap voor stap meer controle ervaren over je eigen denksituatie en je dagelijkse functioneren.
Lees ook: Werkstress herkennen en verminderen of Assertiviteit trainen in de praktijk.