Omgaan met existentiële twijfel
In dit artikel lees je wat existentiële twijfel is, hoe het ontstaat en welke praktische stappen en oefeningen helpen om er op een kalme en betekenisvolle manier mee om te gaan.
Wat houdt existentiële twijfel in en waarom komt het voor?
Existentiële twijfel gaat over vragen naar betekenis, doel en waarden, en kan zowel verhelderend als verwarrend zijn. Het is normaal dat zulke vragen op je pad komen, zeker bij veranderingen of grote levenskeuzes. In het brein spelen twee systemen een rol: de prefrontale cortex, die helpt bij logisch denken, plannen en het integreren van ideeën, en het limbische systeem, dat sneller emotionele reacties oproept. Wanneer de twijfel hoog is, kan het limbische systeem de overhand krijgen en dan lijkt helder nadenken moeilijk. Een humanistische benadering erkent jouw waarde als mens en de betekenis die je zelf wilt geven aan het leven. In dit kader kun je met praktische oefeningen uit ACT leren om nieuwsgierig en vriendelijk met de twijfel om te gaan en toch keuzes te maken die aansluiten bij jouw waarden.
Acceptatieoefening: de eerste stap om twijfel te omarmen
Acceptatieoefening is een kernonderdeel van ACT en draait om toelaten wat er is zonder meteen te willen veranderen of jezelf te straffen. Begin met drie eenvoudige stappen: adem een paar maal rustig in en uit terwijl je opmerkt welke gevoelens en gedachten er zijn; benoem ze kort; laat ze voorbijgaan als wolken en richt je aandacht op wat jij op dit moment wilt bereiken dat bij jouw waarden past. Kies vervolgens een concrete, kleine stap die in lijn ligt met wat jij belangrijk vindt en voer die stap uit. Door deze oefening traint de PFC erin om emoties beter te reguleren en krijgt het limbische systeem minder ruimte om de boel te overmannen.
Paradox van keuze en perspectiefoefening
De paradox van keuze houdt in dat te veel opties ons kunnen verlammen en onzeker maken. Het idee is om vertrouwen te ontwikkelen in een bewuste, beperkte keuze en daarna te leren van de uitkomst. Stel een duidelijke doelwaarde en beperk het aantal opties waaruit je kiest; geef jezelf een vast moment om daarna terug te kijken en eventueel bij te sturen. Daarnaast kan de perspectiefoefening helpen: bekijk de situatie vanuit een afstandelijk of vriendelijk perspectief, bijvoorbeeld alsof je naar een jonge versie van jezelf kijkt of als een empathische vriend. Door op verschillende invalshoeken te kijken, krijgt de prefrontale cortex de taak om emoties te reguleren en gevoelens naast waarden en doelen te plaatsen, wat leidt tot helderder handelen.
Praktische handvatten voor dagelijks leven: verbinding tussen hoofd en hart
Naast de genoemde oefeningen kun je dagelijkse praktijken inzetten die de verbinding tussen denken en voelen versterken. Deel twijfels met iemand die je vertrouwt, schrijf kort op wat jouw betekenis is en plan regelmatige momenten van rust en reflectie. Een humanistische aanpak kijkt naar authenticiteit, betekenis en verbinding met anderen als bronnen van veerkracht. Door kleine routineactiviteiten te kiezen zoals een korte wandeling, een gesprek of een moment van ademhaling, kun je de samenwerking tussen het limbische systeem en de prefrontale cortex verbeteren. Zo bouw je aan een gevoel van richting en vertrouwen in jouw eigen zoektocht.
Lees ook: Werkstress herkennen en verminderen of Assertiviteit trainen in de praktijk.